Blauwer dan blauw: cyanotypie

Ben jij nieuwsgierig naar oude, fotografische processen? Begin dan met cyanotypie! Het is gemakkelijk, de resultaten zijn supervet, de benodigde chemicaliën zijn goedkoop en relatief veilig en je kunt de meeste handelingen gewoon in je woonkamer uitvoeren. Je kunt op verschillende plekken aan kitjes of zelfs gesensibiliseerd papier komen waardoor cyanotypie erg gemakkelijk wordt, maar in dit artikel staat ook omschreven hoe je zonder deze dingen aan de slag kan.

Voor het maken van een fotogram zijn vier dingen nodig:
1. Fotosensibiliserende stoffen; zelfgemaakte of uit een kit.
2. Een middelgroot, glad stuk aquarelpapier. Maar je kunt ook een doek, hout of de hond van je buurman gebruiken.
3. Een geschikte negatief. Met geschikt wordt groot bedoeld—35mm of 120 is niet goed genoeg. Vlakke negatieven of negatieven met een hoog contrast zijn ook niet echt geschikt.
4. Frame voor een contactafdruk (Een stuk glas dat groter is dan je negatief is goed genoeg. Je kunt er zelf een maken van een fotolijst, een stuk foamboard en een paar spinnen (van die snelbinders voor fietsen).)
5. Oeps! Er is nog een vijfde: een UV-lichtbron. Een perfecte bron voor dit experiment is de zon.

Laten we het stap voor stap doornemen:
Als je een kit koopt (tip: koop de eerste keer dat je met cyanotypie aan de slag gaat een kit) en voeg gedestilleerd water aan de twee flessen van de kit toe. Schud totdat de inhoud is opgelost. Ga je zelf de samenstelling maken? Zorg dan voor een schaal, roerstaaf, bekers, opslagflessen en chemicaliën. Voeg vervolgens 20 gram ijzerammoniumcitraat aan 100 ml gedestilleerd water toe en meng dit totdat het opgelost en schenk het over in een bruine, glazen fles. Dit is oplossing A. Voeg vervolgens 8 gram kaliumferrocyanide aan 100 ml gedistilleerd water toe en meng dit. Schenk dit vervolgens ook over in een bruine, glazen fles. Dit is oplossing B. Wanneer je ze afzonderlijk op een koele, donkere plaats bewaart, kun je ze meerdere maanden bewaren.

Meng gelijke hoeveelheden van A en B en smeer dit onder gedimd kunstlicht, met behulp van een schuimkwast (Gebruik niet net als ik een borstel met een metalen gedeelte) op het papier of ander medium. Verdeel het goedje in gelijke hoeveelheden over het medium en gebruik op- en neerwaartse bewegingen. Leg het bedekte papier in een donkere ruimte zodat het kan drogen. Sommige mensen raden aan het papier, nadat het gedroogd is, nog een keer over te kwasten. Ik krijg ook bij maar een laag een goed resultaat.

Het maken van contactafdrukken houdt in dat de afdrukken even groot zullen worden als de grootte van de negatief die je gebruikt. Dus als je geen grootformaat camera hebt, zul je een digitaal negatief moeten maken. Hierover zijn hele boeken geschreven maar het hoeft helemaal niet zo ingewikkeld te zijn. Koop OHP-folie en open de software die je normaal gesproken voor fotobewerkingen etc. gebruikt. Is het nog geen zwart-wit foto? Maak hem dan op de manier die jij het fijnst vindt zwart-wit (Dit kan onder andere met Photoshop). Als je eenmaal een zwart-wit foto hebt, kun je hem nog wat bewerken (Denk hierbij aan het aanpassen van de helderheid of het contrast). Inverteer vervolgens de foto. Print de geïnverteerde versie in het door jou gewenste formaat met een inkjet printer op de OHP-folie.

Een goedkope contactafdruk frame kun je zelf maken van een fotolijst, een stuk foamboard die in de lijst past en een paar spinnen (niet die enge beesten, gewoon van die snelbinders) om het geheel goed vast te klemmen. Je kunt ook gewoon een stuk glas of plexiglas gebruiken. Wat je ook gebruikt, je wilt dat de negatief met de emulsiekant naar beneden, op het droge lichtgevoelige papier ligt en dat dit onder de glasplaat ligt. Dus: negatief en papier, emulsie kant aan de emulsie kant, onder het glas (Dit kan in een normaal verlichte ruimte).

Stel de negatief en het lichtgevoelige papier bloot aan zonlicht. De belichtingstijd hangt af van de combinatie van het papier, de dichtheid van de negatief en de hoeveelheid zonlicht. Zelf woon ik in Californië waarbij het in de zomer zo’n 3 tot 6 minuten aan het zonlicht blootgesteld moet worden. Dit zorgt ervoor dat je vooral de eerste keren je afdruk moet kunnen blijven checken. Je zult in de bijgevoegde foto’s zien dat mijn contactafdruk frames een opklapbare rug hebben. Hierdoor kan ik het frame aan een kant openen en het papier optillen om te kijken of de belichting goed is. Door het op deze manier te checken komt de negatief niet los van het papier. Als je geen frame gebruikt kun je ook een hoek van de negatief op het papier tapen met doorzichtig tape. Check NIET in direct zonlicht. De belichte afbeelding moet iets donkerder zijn dan het eindresultaat dat je voor ogen hebt. De donkere schaduwgedeelten kunnen nog een stuk lichter worden.

Ontwikkelen kan niet makkelijker: was de afdruk tien minuten onder langzaam lopend kraanwater. De afbeelding zal hierdoor lichter worden en de blauwe vlek zal de lichte punten nog lichter maken. Laat de afdruk op een stuk nylon of een waslijn drogen. De highlights zullen tijdens het drogen weer een stukje donkerder worden en de details komen beter naar voren.

Dat was het, je hebt het geflikt! Geef jezelf maar even een schouderklopje en bedenk je even dat je net een afdruk met een methode uit 1842 hebt gemaakt!

written by kdstevens on 2012-03-15 #gear #tutorials #tutorial #large-format #tipster #cyanotype #netherlands #nederland #dutch #holland #blue-print #digital-negative #nld #fotogram #hand-craft #contact-printing #historical-process #homemade-emulsion #cyanotypie #grootformaat #contactprinten #blauwdruk #fotogeschiedenis #alternative-process-photography